در مقاله قبلی تعدادی از موانع اصلی برای برقراری ارتباطی دایمی، پویا و کارآمد بین دانشگاه ها و مراکز صنعتی در کشورمان را برشمردیم. یکی از موارد اصلی اشاره شده، عدم فعالیت مناسب مراکز تحقیق و توسعه در صنعت بود که در این نوشتار به آن میپردازیم.
ابتدا باید ببینیم وقتی که از تحقیق و توسعه صحبت می‌کنیم دقیقا منظور چیست. تعاریف متعددی برای آن وجود دارد:
تحقیق و توسعه عبارت از کار خلاقی است که به طور منظم برای افزایش ذخیره علمی و دانش فنی و نیز استفاده از این دانش در اختراع و طرح کاربردهای جدید انجام می شود.
تحقیق و توسعه عبارت از شناسایی نیاز یا استعداد، پیدایش اندیشه ها، آفرینش، طراحی، تولید و معرفی و انتشار یک محصول یا نظام فناورانه است. و تعاریف متعدد دیگری که صاحب نظران و مراکز پژوهشی ارایه داده اند. آنچه از بین همه ی این تعاریف میتوان به آن رسید این چنین است: طراحی و خلق محصول یا نظامی نوآورانه،دانش بنیان و موردنیاز مصرف‌کنندگان.
اهمیت بخش تحقیق و توسعه چیزی نیست که برای کسی پوشیده باشد. در بازار رقابتی، شرکت ها و کارخانجات برای بقا و پیشرفت، پیوسته نیاز به عرضه محصولات جدید به بازار هدف خود دارند. این عمل، یعنی شناسایی نیازهای مشتری، نوآوری، طراحی و تولید چرخه‌ای است که در مراکز تحقیق و توسعه رخ می‌دهد. به بیانی دیگر، بخش تحقیق و توسعه، قوه‌ی خلاقه، عامل پویایی و مغز متفکر کارخانه‌ها و شرکت‌ها است.
اما، در نبود بازار رقابتی در کشورمان به علت عدم فعالیت بخش خصوصی در بسیاری از زمینه‌ها، عملا خبری از این مغز متفکر در صنعت ما نیست. حتی اگر در مرکز صنعتی‌ای نیز این بخش وجود داشته‌باشد، معمولا کارایی مناسبی از آن‌ها شاهد نیستیم. جدا از عدم تخصیص بودجه‌ی موردنیاز این بخش و ضعف‌ها و گسست‌های بخش مدیریتی، نبود نیروی انسانی متخصص؛ پژوهشگر، طراح و نوآور در صنایع اصلی ترین عامل ناکارآمدی این بخش مهم و حیاتی در صنعت ماست.
اما این نیروی انسانی را از کجا میتوان تامین کرد؟ خوشبختانه دانشگاه‌های ما مملو از جوانان بااستعداد و توانمندی است که به دلیل نبود بستری مناسب برای ارتباط با صنعت، از نیروی عظیم جوانی و خلاقانه‌ی آن‌ها برای ابداع و نوآوری و رفع مشکلات صنایع ما استفاده‌ای نمی‌شود.
این گونه رابطه دوسویه بخش تحقیق و توسعه با دانشگاه‌ها آشکار می‌شود : در خلا وجود بخش تحقیق و توسعه نیازی به رابطه با دانشگاه و دانشجویان حس نمی شود و با نبود نظامی برای ارتباط صنعت و دانشگاه، بخش تحقیق و توسعه صنایع رونق نمیگرد.
پس، باید بستری مناسب برای ارتباطی مطمئن، دائمی و پویا بین صنعت و دانشگاه فراهم نمود تا این مغز متفکر به اغما رفته‌ی صنعت ما، به چرخه‌ی تولید کشور ما بازگردد.
منابع
Freeman, C., The Economics of IndustrialInnovation, Harmondsworth: Penguin Books, England, pp.18-21, 1974
Dean, B. V., Goldhar, J. L., (Eds),Management of Research and Innovation,New York, 1980
جمالی پا قلعه،مرتضی؛ شفیع زاده، احسان؛ رویکرد تحلیلی مقایسه ای به تحقیق و توسعه در ایران و چند کشور پیشرفته؛فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد؛ تهران؛ ۱۳۹۱